W źródłach archiwalnych można znaleźć informację, że w 1739 roku założono we wsi pierwszą szkołę. Była to jednoklasówka, do której uczęszczało 53 dzieci. Nauczyciel o nazwisku Mursucher wykładał w języku polskim.

Następne dane pochodzą dopiero z 1946 roku. Zostały zapisane w kronice szkolnej pod datą 16 sierpnia 1959 roku. Ówczesny dyrektor szkoły Stanisław Dobrzycki podjął się trudu odtworzenia powojennych dziejów placówki. Z kart kroniki dowiadujemy się, że pierwsza nauczycielka, pani Pieliwska (imienia, niestety, nie znamy) żyła w spartańskich warunkach - sama piekła chleb, mełła zboże na żarnach, jeździła do lasu po drzewo na opał. Po zakupy udawała się (najczęściej pieszo lub z przygodnie spotkanymi gospodarzami) do Mikołajek lub Mrągowa.

W 1950 roku w szkole było już siedem klas. Pracowało trzech nauczycieli. W roku szkolnym 1963/64 było już pięciu nauczycieli, szkoła liczyła 157 uczniów. W 1965 roku powstała drużyna ZHP. Prowadził ją pan Henryk Dąbrowski. W późniejszym czasie drużynowymi byli też :Kazimiera Dąbrowska, Ernest Wissuwa, Halina Brzozowska.

W 1969 roku zapada decyzja o budowie nowego budynku szkoły. Pierwsze lekcje w nowootwartej szkole zaczęły się 1 grudnia 1971 roku. Oficjalne otwarcie budynku nastąpiło dopiero 21 grudnia. Szkoła otrzymała imię Polskiej Partii Robotniczej. Nazwa ta przetrwała do 1992 roku.

W 1999 roku rozpoczęła się reforma edukacji. Władze gminne zadecydowały, że w Baranowie pozostanie jedynie sześcioklasowa szkoła podstawowa. Starsza młodzież miała dojeżdżać do gimnazjum w Mikołajkach. Temu pomysłowi sprzeciwili się rodzice, argumentując, że dzieci będą tracić wiele czasu na dojazdy do szkoły. Pomoc zadeklarował dyrektor Zakładu Doświadczalnego Agrobiologii Polskiej Akademii Nauk w Baranowie, pan Marek Bogdaszewski. I tak organem prowadzącym dla szkoły podstawowej i gimnazjum w naszej wsi stała się Polska Akademia Nauk.

W roku szkolnym 2003/2004 organem prowadzącym dla Publicznej Szkoły Podstawowej i Gimnazjum Publicznego w Baranowie na powrót stał się Urząd Miasta i Gminy w Mikołajkach. Początkowo szkoły funkcjonowały jako dwie odrębne instytucje, w styczniu 2004 roku decyzją Rady Miejskiej w Mikołajkach powołano Zespół Szkół w Baranowie. Obowiązki dyrektora Zespołu powierzono pani Krystynie Wilan.